MotoGP’yi tanıyalım!

MotoGP, diğer bir ifadeyle Grand Prix motosiklet yarışları, Uluslararası Motosiklet Federasyonu (FIM) tarafından onaylanan pistlerde düzenlenen motosiklet yarışlarının en üst sınıfıdır.

Bağımsız motosiklet yarışları, 20. yüzyılın başlarından beri düzenleniyor ve büyük ulusal etkinliklere, FIM’in temelini oluşturan Grand Prix ismi verilmişti.

FIM, 1949’da motosiklet yarışlarının yönetim organı olarak, seçilen etkinliklerin resmi şekilde Dünya Şampiyonası sayılabilmesi için kuralları ve düzenlemeleri koordine etme fırsatı sağladı.

Seri, en eski motor sporları dünya şampiyonasıdır. Mevcut en üst klasman, 2002’de dört zamanlı motorlara geçildiğinden beri MotoGP ismini kullanmakta. Bunun öncesindeki en üst klasman 500cc idi ve elbette yine Dünya Şampiyonası statüsüne sahipti.

Grand Prix motosikletleri, sadece yarış amaçlı üretilen, yani satın alınamayan makinelerdir, yani yasal olarak halka açık yollarda kullanılamazlar. Bu, Dünya Superbike Şampiyonası ya da Isle of Man TT yarışlarındaki motosikletlerden farklı olan taraftır.

Şampiyona şu anda dört sınıfa sahip: MotoGP, Moto2, Moto3 ve MotoE. Bu sınıflardan ilk üçü, dört zamanlı motorlar kullanırken, 2019’da başlayan MotoE elektrikli motorlar kullanıyor.

Serinin ticari hakları şu anda Dorna Sports’un elinde bulunuyor ve FIM, sporun yönetim organı durumunda. Takımlar, Uluslararası Yol Yarışları Takımları Birliği (IRTA) tarafından, üreticiler ise Motosiklet Sporu Üreticileri Birliği (MSMA) tarafından temsil ediliyor.

Kurallar ve kurallardaki değişiklikler, dört kurum tarafından kararlaştırılıyor. Eşit olması halinde Dorna, bu eşitliği bozan bir oylama yapıyor. Teknik düzenlemelerde ise, MSMA üyeleri bunları tek taraflı olarak veto edebiliyor. Bahsedilen bu dört kurum, Grand Prix Komisyonu’nu oluşturuyor.

 

Serinin tarihi

MotoGP, en eski motor sporları dünya şampiyonası konumunda yer alıyor. Serinin ilk yarışı 1949’da gerçekleştirildi.

1900’lerin başlarından itibaren motosiklet Grand Prix’leri çeşitli ülkelerde gerçekleştirildi ve 1938’de şu anki FIM’in selefi FICM (Uluslararası Motosikletçiler Federasyonu) bir Avrupa Şampiyonası kurdu. Ancak 2. Dünya Savaşı’nın başlaması, serinin ara vermesine sebep oldu ve uluslararası bir serinin oluşturulması biraz zaman aldı.

Geleneksel olarak, motosikletin motor boyutuna göre farklı sınıflarda yarışlar yapılıyordu. Tarih boyunca 50 cc, 80 cc, 125 cc, 250 cc, 350 cc, 500 cc, ve 750 cc’lik motosikletler ile 350cc ve 500cc’lik sidecar’lar yarışlara çıktı. 1950’lerde ve 1960’ların büyük bölümünde dört zamanlı motorlar tüm sınıfları domine etti. 1960’ların sonlarında motor tasarımı ve teknoloji sayesinde iki zamanlı motorlar, küçük sınıflarda yaygınlaşmaya başladı.

1969’da FIM, tüm sınıfları altı vites ve çoğunu iki silindir kullanma konusunda sınırlayan (350cc ve 500cc’de dört silindir) yeni kurallar getirdi. Bu, önceki dönemde başarılı olan Honda, Suzuki ve Yamaha’nın ayrılmasına sebep oldu. Böylece MV Agusta, tek fabrika takımı olarak kaldı.

Daha sonra Yamaha 1973’te, Suzuki de 1974’te iki zamanlı motorlarla spora geri döndü. O yıllarda iki zamanlı motorlar, dört zamanlı motorları gölgede bırakmaya başladı. 1979’da Honda, dört zamanlı motorla seriye döndü, ancak bu proje başarısız oldu.

Şampiyona, 1962-1983 arasında 50cc, 1984-1989 arası 80cc sınıflarına ev sahipliği yaptı. Ancak 1990’da bu sınıf kaldırıldı. Şampiyona ayrıca 1949-1982 arasında 350cc, 1977-1979 arasında da 750cc’ye ev sahipliği yaptı. Sidecar sınıfı da 1990’larda şampiyonadan çıkarıldı.

1970’lerin ortasından 2001’e kadar GP yarışlarının en üst sınıfı 500cc oldu. Bu sınıfta motorun kaç zamanlı olduğuna bakılmaksızın en fazla dört silindirle yarışmaya izin verildi. Sonuç olarak tüm motorlar iki zamanlı oldu, çünkü iki zamanlı motorda kranklar her dönüşte güç üretiyor. Dört zamanlı motorda ise kranklar her iki dönüşte bir güç üretiyor.

Bu süre içerisinde iki ve üç silindirli 500cc motosikletler de görüldü, ancak minimum ağırlık avantajları ve daha yüksek viraj hızları olmasına rağmen güç konusunda geride kaldılar.

 

2002’de iki zamanlı 500cc’lerin aşamalı olarak kaldırılmasını kolaylaştırmak için kural değişiklikleri yapıldı. En üst sınıf MotoGP ismini aldı ve üreticilere, maksimum 500cc’lik iki zamanlı motorlar ya da maksimum 990cc’lik dört zamanlı motorları seçme şansı verildi. Üreticilere ayrıca, kendi motor konfigürasyonlarını kullanmalarına izin verildi. Yeni dört zamanlı motorlar, artan maliyetlere rağmen iki zamanlı motorları yenmeyi başardı. Sonuç olarak, 2003 MotoGP gridinde iki zamanlı motor kalmadı. 125cc ve 250cc sınıfları ise iki zamanlı motorlar kullanmaya devam etti.

2007’de MotoGP sınıfındaki maksimum motor hacmi kapasitesi, en az 5 yıl süreyle 800cc’ye düşürüldü. 2008-2009 ekonomik krizinin bir sonucu olarak MotoGP, maliyetleri düşürmek için bazı değişiklikler yaptı. Bunların arasında cuma antrenmanlarını ve test seanslarını azaltmak, motorların ömrünü arttırmak, tek lastik tedarikçisine geçmek de vardı. Ayrıca sıralama turu lastikleri, aktif süspansiyon, kalkış kontrolü ve seramik kompozit frenler yasaklandı. 2010 sezonu için de karbon fren diskleri yasaklandı.

2012 için MotoGP’deki motor kapasitesi 1000cc’ye çıkarıldı. Ayrıca fabrika takımlarına göre sezon başına daha fazla motor ve daha büyük yakıt tankı verilen ancak bir fabrika takımına bağlı olan ‘CRT’ sınıfı kuruldu.

Bunun üzerine sporun yönetim organı, MotoGP’ye katılmak isteyen 16 yeni takımdan başvuru aldı. CRT sınıfı 2014’te ‘Açık’(Open) sınıf ismini aldı. Ayrıca tüm katılımcılar standart motor kontrol ünitelerini benimsedi. Fabrika takımlarına istedikleri yazılımları kullanma şansı tanınırken, Açık sınıfa standart yazılım sınırı getirildi. 2016’da Açık sınıf kaldırıldı ve fabrika takımları standart motor kontrol yazılımlarına geçti.

2010’da 250cc’lik iki zamanlı motor sınıfı, yeni Moto2 600cc dört zamanlı motor sınıfıyla değiştirildi; 125cc’lik iki zamanlı sınıf ise yeni Moto3 250cc dört zamanlı sınıf ile değiştirildi.

Michelin, 2016'dan beri MotoGP'nin tek lastik tedarikçisi konumunda yer alıyor.

 

Etkinlik formatı

Start gridinde her çizgi, Formula 1’in aksine üç sürücüden oluşuyor. Grid pozisyonları, sıralama turlarındaki derecelere göre belirleniyor. Yarışlar yaklaşık 45 dakika sürüyor ve bir pit stop zorunluluğu bulunmuyor.

2005’te MotoGP’ye ‘flag-to-flag’ (starttan damalı bayrağa) kuralı getirildi. Yani bir yarış kuru zeminde başladıktan sonra yağmur başlarsa, yetkililer kırmızı bayrakla yarışı durduruyordu ve sonrasında yarışı yağmur lastikleriyle yeniden başlatıyordu. Ancak artık yarış içerisinde yağmur başladığında sürücülere beyaz bayrak gösteriliyor ve bu, sürücülerin pite gelip yağmur lastikli motosikletlere geçebileceği anlamına geliyor.

Bir sürücü kaza yaptığında, o bölgede sarı bayraklar sallanır ve pist görevlileri kaza bölgesine doğru koşar. Bu sebeple o bölgede geçiş yapmak yasaklanır. Eğer bir sürücü güvenli şekilde pist dışına alınamazsa, yarış kırmızı bayrakla durdurulur.

Motosiklet yarışlarındaki kazalar genellikle iki sebepten ötürü gerçekleşir. Birincisi, lowside. Motosiklet, ön veya arka lastik tutuşu kaybolduğunda kayarsa lowside yaşar. Highside ise, daha tehlikelidir. Lastikler tamamen kaymadığında motosiklet savrulur ve highside yaşanır. Çekiş kontrolün arttırılması, highside yaşama riskini azaltır.

 

Puan sistemi

MotoGP, Moto2 ve Moto3’teki puan sistemi, Formula 1’deki sistemden oldukça farklı ve yarışları ilk 15’te bitiren sürücüler puan alıyor.

Şampiyonlar

Serinin en başarılı ismi, 15 şampiyonluğu bulunan (8’i 500cc, 7’si 350cc sınıfı) Giacomo Agostini. Agostini, 122 yarış galibiyetiyle beraber tüm sınıflar dahil olmak üzere en çok yarış kazanma rekorunu da elinde bulunduruyor. Bir sezonda en baskın olan isim ise, 1966 sezonunda 250cc sınıfındaki 12 yarışın 10’unu (%83 galibiyet oranı) kazanan Mike Hailwood. Hailwood ayrıca Formula 1’de de podyuma çıkmayı başarmış bir isim. 1997’deki 15 yarışın 12’sini kazanan Mick Doohan da %80’lik bir başarı oranı yakalamıştı.

Modern zamandaki en başarılı sürücü ise Valentino Rossi. İtalyan sürücü, altı MotoGP, birer 500cc, 250cc ve 125cc olmak üzere toplam 9 şampiyonluk elde etti. Rossi, 89 galibiyetle en üst kategoride en çok yarış kazanma rekorunu elinde bulunduruyor. Son şampiyon Marc Marquez’in ise 6 MotoGP, bir Moto2 ve bir 125cc olmak üzere toplam 8 şampiyonluğu bulunuyor.

 

Motor Özellikleri