Pirelli'nin Bakü raporunu bekleyen F1'de lastik basınçları konusu yine gündemde

Azerbaycan'daki yarışta Lance Stroll ve Max Verstappen'in yüksek hızda lastik patlatmalarının ardından neler olduğuna dair Pirelli ve FIA'dan resmi cevap bekleniyor. Lastik basınçları ve takımların sınırları aşmaya çalışması yeniden gündem maddesi haline geldi.

F1 takımları her zaman lastiklerin basıncını azaltarak performans kazanmaya çalışırlar. Bu yüzden takımlar farklı yöntemlerle lastik basıncını düşürmenin yollarını ararlar.

Ancak düşük basınç, lastiklerin yapısını inanılmaz baskı altına alabiliyor. Bu durumda lastik yapısı yüke maruz kaldığında bozulabiliyor ve sorunlara neden olabiliyor.

Günümüzdeki yüksek yere basma gücüne sahip aşırı ağır F1 araçlarında düşük basınçlı lastiklerin kullanılması, olası sorunların habercisi olabilir.

Pirelli, bu tür sıkıntılar yaşamamak için takımlara startta lastikler için minimum basınç oranı veriyor ancak Pirelli'nin verdiği basınç değerleri yüksek olduğu için bu, tur zamanında gerilemeye neden oluyor. Takımlar da bunu istemiyorlar.

Takımlar, araçtan maksimum performansı çıkarmanın ancak araçtan maksimumu almakla mümkün olacağını biliyor. Ancak bunun için lastik basınçlarının da ideal seviyede olması gerekiyor.

Başlangıçtaki minimum basınç gereksinimi, 2015 İtalya GP'de mercek altına alınmıştı. O yarışı kazanan Mercedes pilotu Lewis Hamilton ve takım arkadaşı Nico Rosberg'in lastiklerinin starttaki basınçlarının 19.5 PSi'nin altında olduğu görülmüştü. O dönemde lastik basınçları starttan önce ölçülüyordu ve Mercedes pilotları için ölçülen değer, açıklanan değerin altındaydı.

Lewis Hamilton, Mercedes AMG F1 W06

Photo by: Sutton Images

Yapılan incelemelerin ardından FIA, aslında lastiklere doğru basıncın vurulduğu ancak gridde lastikler soğudukça basınç kaybı olduğu konusunda ikna olmuştu.

Ancak bu olayın üzerine, lastiklerin araca takılması ile pist üstünde sürüş başlayana kadar ne kadar basınç kaybı olabileceği tartışmaları gündeme geldi.

Lastiklerin araca takılma süreci ve ilgili tüm prosedür, 2015'te belirlenmişti. Bu kapsamda lastik basınçları araç garajdan ayrılmadan kısa süre önce ya da gridde yarış başlamadan hemen önce ölçülüyordu.

O kontroller yapıldıktan sonra lastik basınçlarını düşürebilen takımlar bu sayede avantaj kazanabiliyordu.

Bunun dışında tüm lastiklerin araca takıldığında ölçülme şansı bulunmuyor. Özellikle de pit stopta takılan lastiklerin basınçlarını ölçmek pek mümkün değildi.

Geçmişte kullanılan taktiklerden birisi lastik battaniyelerinin aşırı ısıtılmasıydı. Bu sayede lastik içerisindeki hava da ısınıyordu ve sıcak hava genleştikçe basıncın artmasını sağlıyordu. Ancak ölçümden sonra lastiklerin soğuması sağlanıyordu ve böylece starttan önce lastik basıncı düşmüş oluyordu.

FIA, bunun üzerine devreye girerek lastik battaniyeleri için maksimum sıcaklık belirledi. Böylece takımlar lastik battaniyelerini kullanarak basınçlarla oynayamadılar.

Ancak bildiğiniz gibi F1 takımları oldukça zeki oluşumlar. Düşük lastik basınçlarının açık bir şekilde performans avantajı sağlaması nedeniyle takımlar, bu konuda yeni yollar aramaya devam ettiler.

Bu konuda sadece bir ya da iki takım değil, muhtemelen neredeyse tamamı bu konuda çalışmalar yapıyorlar. Her sene yüzlerce milyon harcayan F1 takımları, mümkün olan her türlü performans kazancının peşine düşerler.

Hamilton, 2015 Monza'daki tartışmaların ardından durumu şu sözlerle özetlemişti: "Minimum seviyede yarışırız. Her zaman minimum basıncın üzerinde oluruz ancak yine de mümkün olduğu kadar onu düşürmeye çalışırız. Minimum basınç oranı 20 PSi ise, biz 20.1 ya da 20.001 olmaya çalışırız. F1 her zaman böyledir." 

The damaged car of Lance Stroll, Aston Martin AMR21

Photo by: Mark Sutton / Motorsport Images

Şu anda takımların tam olarak neler yaptığını anlamak zor çünkü lastik basınçlarıyla alakalı tüm veriler onların kontrolünde.

Takımlar starttan önce bir şekilde lastikleri minimum basınç değerinin altına taşıyabiliyorlarsa, Pirelli ya da FIA'nın bunu doğrulamak için güvenilir bağımsız verileri bulunmuyor.

Bunun dışında kurallarda da takımları engelleyen bir durum söz konusu değil çünkü kurallarda takımlar için startta olması gereken minimum basınç oranları veriliyor. Yarıştaki minimum basınç konusunda herhangi bir madde ya da yaptırım bulunmuyor.

Ancak ilginç bir şekilde 2022'de F1, zorunlu standart lastik basıncını getirecek ve durumun daha iyi takip edilmesi için sıcaklığı görüntüleme cihazları araçlara eklenecek. Bu sayede FIA ve Pirelli durumu daha iyi değerlendirebilecekler.

2022 teknik kurallarının 10.7.3 maddesinde, "Tüm araçlara FIA tarafından belirlenmiş özelliklere göre FIA tarafından belirlenen bir tedarikçi tarafından üretilmiş lastik basınç ve sıcaklık görüntüleme sensörleri takılmalı."

"Jantlar, lastik basınç ve sıcaklık sensörleri, Teknik ve Sportif Yönetmelik ilgili bölümünde tanımlanan kenar renklendirme ve etiketleme şemasına göre işaretlenmelidir." sözlerine yer verildi.

Bu hamle, takımların neler yaptığı konusuna bir miktar açıklık getirecektir ancak kısa vadede takımların neler yaptığını öğrenmek zor olacak.

Gelecek ay F1, Pirelli lastiklerini aşırı zorlayan yüksek hızlı Silverstone'a dönüş yapacak. Geçen seneki Britanya GP'nin sonunda lastik sorunları yaşamıştı. Pirelli, bu tür sorunların yeniden yaşanmasını engellemek istiyor.

Bunun için çözümlerden birisi, Pirelli'nin yarış startı için minimum basınç değerini ideal basıncın çok üstünde açıklaması olabilir. Bu durumda takımların basınçları düşürmek için daha fazla zorlaması gerekir.

Ya da Bakü'de yaşananların ardından FIA ve Pirelli, grand prix hafta sonu boyunca yaşananları çok daha yakından takip ederek lastik basınçlarını daha fazla kontrol altında tutmaya çalışabilir.