Özel içerik: Çift katmanlı difüzör neden yasaklandı?

Sezon başlar başlamaz, aracın arkasında yer alan ve aracın üzerine kurulduğu tasarım, çift katmanlı difüzör, tartışmaların göbeğinde yer aldı.

O sene bazı takımların önceden tasarladığı çift katmanlı difüzörün neden hemen yasaklanmadığını, sezon ilerledikçe herkesin bu felsefeye nasıl cevap verdiğini inceledik.

2009'da araçların birbirlerini daha yakın takip edebilmeleri, böylece pilotların daha kolay geçiş yapabilmeleri için aerodinami kuralları büyük ölçüde değiştirilmişti. O kurallarla aracın genel yere basma gücü çok ciddi seviyede düşürüldü.

F1'in tasarımcıları kaybedilen yere basma gücünü farklı yollarla telafi etmenin peşine düştüler ve takımlar içerisinde üçü, ilk bakışta birbirleriyle bağlantılı olmadan çift katmanlı difüzörü kullanarak sezona başladılar.

Bu fikir, takımlar içerisinden gelen bilgilere göre bir Super Aguri tasarımcısının 2008'de kural değişiklikleri üzerinde çalışırken kurduğu bir hayalle ortaya çıktı.

O dönemde Super Aguri takımının çalışanları başta Honda olmak üzere farklı takımlarda yer edinmenin yollarını arıyordu. O dönemde bazıları bir diğer Japon takım Toyota ve Toyota motorlu Williams'a geçiş yaptılar.

2009'un başında çift katmanlı difüzörün Brawn GP BGP001, Toyota TF109 ve Williams FW31'de olması, fikrin Super Aguri'den çıktığı iddialarını doğruluyor. Bu takımlarda yer alan difüzör tasarımları kısa sürede tartışmaların merkezinde yer aldı. Bu tasarıma sahip olmayan takımlar, doğrudan tasarımı yasaklatmanın yollarını aradılar.

2009'da getirilen kurallar, difüzörün maksimum 1000 mm genişliğinde, 175 mm yüksekliğinde ve 350 mm uzunluğunda olmasını gerektiriyordu.

Teknik kuralların 3.12.7 maddesinde, "Araç altından görülen ve arka tekerlek merkez çizgisi ile onun 350 mm arkasında yer alan hiçbir karoser parçası, referans plakasının 175 mm üzerinde olamaz. Bu alandaki yüzeylerin yanlamasına veya uzunlamasına dikey düzlemle kesişmesi, arabanın altından görülebilen bir sürekli çizgi oluşturmalıdır." deniyordu.

Bu kural gereği tasarımcıların sadece bir boyuta uymak zorunda olması, difüzörün üstünde yer alan farklı kanalların olması ihtimalini gündeme getirdi.

Bu, kuralların yazılma şekli sonucunda ortaya çıkmış dahice bir çalışma alanıydı.

Bu bölümde hazırlanan tasarımlar doğal olarak bu noktayı kaçıran diğer takımlar tarafından hoş karşılanmadı. Onlar kısa sürede bu tasarımı araca eklemenin kolay olmayacağını biliyordu.

Bu yüzden çift katmanlı difüzörü olmayan takımlar Avustralya GP'de difüzörleri protesto etmeyi tercih ettiler ve FIA'nın tasarımı yasaklayarak Melbourne yarış sonucunu düzenlemesi yönünde lobi çalışması yaptılar.

Brawn BGP 001 2009 çift katmanlı difüzör detay

Fotoğraf: Giorgio Piola

Bu şekilde yaparak hem sistemi yasaklatmak istiyor gibi göründüler, hem de arka planda sistemin yasaklanmaması ihtimaline karşı kendi tasarımlarını geliştirmek için çalışmaları sürdürdüler.

Bu konuda yapılan politik girişimler sonuç vermedi çünkü çift katmanlı difüzörün hemen yasaklanmasını sağlayamadılar. Artık kendi tasarımlarını hızlandırmaları ve mümkün olan en kısa sürede araca eklemeleri gerekiyordu.

Sistemin aracın arka tarafında üreteceği yere basma gücü ve bunun ön tarafta üretilenle oluşturacağı denge dikkate alındığında, onun getireceği avantaj göz ardı edilmemeliydi. Bu yüzden herkes hızlı bir şekilde kendi tasarımı üstünde çalışmaya başladı.

Red Bull RB5 2009 arka süspansiyon detay

Fotoğraf: Giorgio Piola

Bu konuda en çok zorlanacak ekip Red Bull olacaktı çünkü aracın arkasında daha yeni pull rod süspansiyon sistemini getirmişti. Bu tasarım sayesinde aracın arkası çok iyi paketlenmişti ve aerodinamik kazanç elde etmişti. Bu yüzden çift katmanlı difüzörü tasarlamak kolay olmayacaktı.

Adrian Newey ve ekibi, pull rodu vites kutusuna ve kaza yapısına bağlamıştı. Bu yüzden çift katmanlı difüzörden maksimumu almaları çok zor olacaktı.

Buna rağmen bu çözüme ihtiyaç duyduğunu bilen Red Bull, ne kadar zorlu olsa da gerekli değişiklikleri yaparak çift katmanlı difüzörü aracına eklemeyi başardı.

Takım çift katmanlı difüzöre yer açabilmek için, pull rod kolunun bağlantı şekli nedeniyle vites kutusunu yükseltmek zorunda kaldı.

Vites kutusunun altında, çift katmanlı difüzör için açılan kanalı görebilirsiniz.

Üst katmana giden hava akımından maksimumu alabilmek için Red Bull, tabanın en alt kısmının iki yanına geniş iki boğaz ekledi. Ardından hazırlanan kanal sistemi ile burada toplanan hava akımı kaza yapısı üstünden üst katmana yönlendirildi.

Bu tasarım Monaco'dan itibaren kullanılmaya ve geliştirilmeye devam etti. Adrian Newey ve ekibinin hazırladığı uzun arka kanat kenar plakası, bu tasarımla kullanılmaya devam edildi.

İlerleyen yarışlarda getirilen tam genişlikteki difüzör

5

Herkes için zorlayıcı bir durumdu ….

Bu konuda çift katmanlı difüzörü aracına ekleme konusunda Red Bull çok zorlansa da, diğerleri için de her şey pek kolay olmadı.

Toyota sezona çift katmanlı difüzörle başlamasının ardından Malezya'da neredeyse daha avantajlı 3. katmana geçiş yaptı.

Ferrari sezona tam olarak kurallarda belirtilen ölçülerde difüzörle başladı.

Ferrari'nin çift katmanlı difüzörü, FIA'nın sistemin 2009'da serbest olacağını açıklamasından birkaç yarış sonra geldi.

Alttan görüntüde Ferrari'nin izin verilen bölgede birden fazla giriş noktasıyla ne kadar zorladığı görülüyor.

McLaren'ın 2009'daki ilk difüzörü, Ferrari gibi normalde planlanan kurallara oldukça uygun bir tasarımdı. McLaren, çift katmanlı difüzör için çok ciddi değişiklik yapmasa da, kısa sürede kendisine has tasarımı aracına ekledi.

Renault was another team playing devil's advocate and arrived in China with a new arrangement that was given to Fernando Alonso. Nelson Piquet received the upgrade just a race later in Bahrain.

BMW Sauber, bu tasarımı kullanan son takımlardan birisiydi. Takımın çift katmanlı difüzörü Türkiye GP'de geldi.

Vites kutusunu McLaren'dan alan Force India için arka paketleme daha kolay oldu ve tasarım Çin GP'de geldi.

BGP001'in griddeki en iyi çift katmanlı difüzöre sahip olduğu düşünülüyordu ancak buna rağmen takım sistemi geliştirmeye devam etti. İspanya GP'de difüzörün merkez kısmı değiştirildi.

FIA, çift katmanlı difüzörün 2009'un ardından 2010'da da kullanılmasına izin verdi ancak takımlar bu alana çok fazla yatırım yapınca, sistem 2011'de yasaklandı.

9