HISAO SUGANUMA Yle Söyle?i

Soru: Kendi otomobil telemetreniz var mı yoksa ekiplerin telemetresini mi kullanıyorsunuz, bir de bundan ne kadar bilgi edinebiliyorsunuz? Hisao: Kendi sistemimiz yok. Veriye ihtiyacımız olduğunda her zaman ekipten istiyoruz. Yanlamasına ivmeyi (G) ve hızlanma verilerini birbiriyle karşılaştırabiliyoruz ve bu nedenle veritabanındaki lastik farklılıklarını görebilmek büyük kolaylık. Soru: Size göre, tek bir büyük ekibe lastik vermek iki büyük ekibe lastik vermeye göre daha avantajlı mı? Hisao: İki ya da daha fazla ekibiniz varsa daha fazla veri elde ediyorsunuz ve bu nedenle burada sorun herhangi bir ekibi tercih etmeniz değil, burada testler önem kazanıyor ve bu nedenle tek bir üst düzeyde ekiple çalışmak avantaj değil. Soru: Bridgestone gibi bir şirkette motorsporları lastiği tasarımcısı olmak için ne tür özelliklere sahip olmak ya da hangi okulu bitirmek gerekiyor ve siz nasıl başladınız? Hisao: İyi bir mühendis olma konusunda tutkulu bir istek birinci koşul. Japonya'daki Bridgestone mühendislerinin çoğu endüstriyel kimya alanında yüksek lisansa sahip. Ben kimyayı çok severim ama her nasılsa mühendis oldum. Soru: Bay Suganuma, Bridgestone'u yağmurda Michelin'den daha hızlı yapan nedir? Hisao: Doğrusunu söylemek gerekirse buna cevap vermek zor ama biz lastik tasarımı aşamasında çok iyi çalışıyoruz. Yağmur lastiğinin performansıyla ilgili olarak, daha çok tasarımla ilgili bir şey, desenlerin tasarımı; suyun lastik deseninden lastiğin içinden nasıl geçtiğini gören bir program kullanıyoruz ve buna bağlı olarak lastiklerimizi yağmurda en iyi performansı gösterecek şekilde geliştiriyoruz. Þu ana kadar tasarımımız başarılı oldu, bu nedenle avantaja sahibiz. Lastik bileşimi tasarımcılarımız da özel bir yağmur bileşimi tasarlamak konusunda harika bir iş başardılar ve bu ikisi birlikte bize ıslak koşullarda avantaj sağlıyor. Soru: Desensiz (düz) lastiklere dönmeyi tercih eder miydiniz? Hisao: Evet, desensiz lastik, yarış lastiklerinde en iyi performansı sağlıyor. FIA, güvenlik nedeniyle oluklu lastiklere geçmeye karar verdi ve bu nedenle oluklu lastikle devam etmeliyiz. Soru: Ferrari'nin üstünlüğünün sizin sayenizde daha da arttığı söylenebilir mi? Hisao: Sanırım söylenebilir ama burada önemli olan birbirini anlamak. Onların lastiği nasıl kullanacaklarını anlamaları gerekiyor ve bizim de otomobilin lastiklerimizle nasıl davranış gösterdiğini bilmemiz gerekiyor. Bu da çok iyi bir performans avantajı sağlıyor. Soru: Formula 1 dünyasının, iki lastik şirketinin lastik sağlamaya başlamasıyla daha rekabetçi hale geldiğini düşünüyor musun? Hisao: Evet. Tur zamanlarında da görebildiğiniz gibi, tek lastik şirketi olduğumuzda tur zamanlarındaki fark 3 ila 4 saniyeydi. Önemli bir performans farklılığı yaratıyoruz. Koşullar gittikçe zorlaşıyor. Soru: Oluklu lastikler tasarımda ne tür sorunlar yaratıyor? Hisao: Oluklar lastiğin sertliğini azaltıyor, otomobile değişik bir his kazandırıyor ki bu da otomobil için iyi değil. Oluklu bir lastikte dengenin sağlanması iyi bir Formula 1 lastiği tasarımında önemli rol oynuyor. Soru: Neden yüksek performanslı yol lastikleri çok düşük profillere (yanaklara) sahip ama Formula 1 lastiklerinin yüksek yan duvarları var? Hisao: Formula 1'deki jant boyutları kurallarla belirleniyor; 13 inç çapında jant kullanmak zorundayız. Lastik açısından baktığımızda, düşük profilli bir lastik olmak zorunda değil. Düşük profilli lastikler biraz daha iyi yön değiştirme davranışı sağlıyor ama Formula 1 lastiğinde bile lastiğe iyi bir performans kazandırabiliyoruz. Soru: Sert ve yumuşak bileşimler arasındaki temel farklılık nedir ve bu, performansı nasıl etkiliyor? Hisao: Normalde sert bir bileşim yarışta daha istikrarlı oluyor. Yumuşak lastikler daha iyi yol tutuşu sağlıyor ama istikrarlı değil. Ekipler ve sürücüler bileşimlerin yumuşak olanlarını tercih ediyor. Soru: Lastik ısıtıcıları lastikleri ne kadar ısıtıyor? Hisao: Normalde battaniye ısısı ekip tarafından belirleniyor, normalde her bir lastik için yaklaşık 70 ya da 80 derece. Soru: Lastik patladığında, lastiğin kendisi bütünüyle parçalanmış bile olsa patlamanın nedenini nasıl buluyorsunuz? Hisao: Lastik patladıktan sonra neler olduğunu anlamak zor. Ancak lastiklerin hangi durumda olduğunu anlamak ve sonra da lastiğe ne olduğunu tahmin etmeye çalışmak mümkün. Pistten bütün lastik parçalarını toplayıp lastiği yeniden birleştirmeye çalışıyoruz ve bu şekilde ne olduğunu tahmin etmeye çalışıyoruz. Soru : Suzuka'daki Japonya Grand Prix'si Bridgestone için yılın önemli yarışı mı? Hisao: Tabii ki, kendi ülkemizdeki GP bizim için önemli, ama doğrusunu söylemek gerekirse Suzuka yarışlardan sadece bir tanesi. Bu yıl Formula 1'e girdiğimizden beri 110. yarışımız olacak ve bu nedenle o yarışı kazanmayı gerçekten istiyorum. İyi bir parti olması lazım! Soru : Her yarışta kaç mühendisiniz bulunuyor ve hepsi ayrı ekiplerde mi görevli? Mühendisler yarışta ne yapıyor? Hisao: Yaklaşık 10-12 kişilik bir personelimiz var. Her biri her bir ekipte görevli ve bu da bizimle ekip arasında daha iyi iletişim sağlıyor. Yarış hafta sonunda, otomobillerin nasıl gittiğine ve tur zamanlarına bakıyoruz, garajdaki ve her bir çıkıştaki lastik ısılarını ölçüyoruz, sürücüler de lastiğin nasıl gittiğini anlatıyor bize ve bunlar da lastik personeli için çok önemli bilgiler; hepsi kaydediliyor. Soru : Ferrari ile lastik geliştirmede çok yakın ilişkileriniz var, ama Michael Schumacher ile doğrudan çalışıyor musunuz, yoksa sürücü yorumlarını daha çok test sürücüsünden mi alıyorsunuz? Hisao: Her ikisiyle de çalışıyoruz. Lastik testlerinde bazen sadece test sürücüsü katılıyor ve örneğin yeni lastik özelliklerini denerken test sürücüsüyle çalışıyoruz. Öte yandan, bazen yarış sürücüsü de teste katılıyor ve bu zamanlarda da Michael Schumacher ya da Rubens Barrichello ile çalışıyoruz. Yani, her ikisiyle de eşit çalışıyoruz. Soru : Formula 1 otomobilleri olukla lastikler yerine desensiz lastiklerle yarışsa ne kadar daha hızlı olabilir? Hisao: Hiç düz lastikleri denemedik ama sanırım düz lastiklerle iyi bir tasarım yaparsak tur başına 1 ya da 2 saniye daha iyi olabilir. Soru : Formula 1 kariyerinizdeki en unutulmaz an hangisiydi? Hisao: 1998'de Melbourne'deki ilk Grand Prix birinciliğimiz. O zaman McLaren'de görevli mühendistim ve Formula 1'deki ilk birinciliğimizdi, bu nedenle unutulmaz bir an. Soru : Formula 1 lastiklerinde kullanılan bileşimler/teknoloji otomobillerimize aldığımız lastiklerdekine ne kadar yakın? Hisao: Bileşim çok farklı. Bu lastiklerin ne kadar dayandığına bakarsanız, yol otomobilleri normalde 10,000 km gidiyor. Bir Formula 1 lastiğininse 200 km dayanması gerekiyor. Performans açısından çok fark var. Soru : Neden bazen lastik değiştirirken otomobillerinize kullanılmış lastikleri takıyorsunuz? Hisao: Her Grand Prix'de Cuma'dan Pazar'a sadece 10 takım lastik kullanabiliyoruz. Cuma günü en az bir takım kullanmamız gerekiyor, bu nedenle yarış başladıktan sonra yeni lastikler bitmiş oluyor. Böyle bir durumda, kullanılmış bir lastik kullanmamız gerekiyor. Öte yandan, bazen kullanılmış lastikler daha dengeli bir kullanım sunabiliyor ve bu nedenle ekipler kullanılmış lastik kullanmayı tercih ediyor. Soru : Diğer Bridgestone kullanıcıları lastiklerden Ferrari kadar avantaj sağlayabiliyor mu? Lastikler Ferrari'nin özelliklerine göre üretiliyor gibi? Hisao: Bu doğru değil. Gördüğünüz gibi Ferrari üstün çünkü bizim için çok test yapıyorlar ve bu sayede lastikleri nasıl kullanacaklarını anlıyorlar. Bu testler sonucunda üretilen lastikler diğer otomobiller için de iyi. Soru : Þirketinizin Formula 1'e başka bir lastik üreticisinin gelmesine reaksiyonu neydi? Hisao: Formula 1'de bir rakibimiz olması iyi bir şey çünkü lastik teknolojimizi gösteriyoruz ve yarış dünyası da lastik şirketlerinin kendilerini sergilediği bir arena ve böylece diğer şirketlere göre teknolojimizin ne durumda olduğunu gösterebiliyoruz. Yarış kazanmak çok önemli. Her yarışta iyi bir performans sergilemek gittikçe zorlaşıyor. Soru : Lastikler neden her zaman siyah? Bunun ısının emilmesiyle bir ilgisi var mı? Hisao: Karbon siyahı dediğimiz maddeden geliyor. Lastikleri güçlendirmenin en iyi yolu bu ve bu nedenle biz de karbon siyahı kullanıyoruz; lastikler de buna bağlı olarak siyah oluyor. Bundan farklı olarak, farklı renkler üretebilmek amacıyla farklı renkte güçlendirici maddeler var, örneğin mavi ya da kırmızı, ama bu, karbon siyahı kadar güçlü değil ve bu nedenle yarışlarda karbon siyahı kullanıyoruz. Soru : Bütün bu kullanılmış lastikleri ne yapıyorsunuz? Hisao: Yarıştan sonra hepsi mühendislerimiz tarafından inceleniyor ve bazıları daha ayrıntılı olarak incelenmek üzere Japonya'ya gönderiliyor. Bunun ardından lastikleri fabrikamızda yakıyoruz. Yakıtın bir kısmını enerji santralinde kullanıyoruz, ayrıca kullanılmış lastikleri geri dönüşümde kullanmaya çalışıyoruz. Soru : Lastiğin ağırlığına önem veriliyor mu, yoksa sınırlamalar var mı? Hisao: Lastiği tasarlarken ağırlığını mümkün olduğunca azaltmaya çalışıyoruz. Soru : Bridgestone Formula 1 lastiklerinin bileşimleri Champ Car lastikleriyle aynı mı? Hisao: İkisi bütünüyle farklı ve koşullar da farklı. Bileşimlerin bazıları Champ otomobillerinin lastiklerine çok yakın ama Formula 1'de Champ otomobili bileşimleri kullanabileceğimizi sanmıyorum. Soru : Sürücüler arasında lastiklerin aşınması bakımından önemli farklılıklar göze çarpıyor mu? Bunların nedeni sürücülerin hangi özellikleri olabilir? Hisao: Bazen sürücüler arasında farklılıklar görebiliyoruz; sürüş stilleri farklı oluyor. Sürücünün biri otomobilin önünün biraz kaymasını tercih ediyor, bu da lastikteki yük dağılımını farklılaştırıyor. Önden kayan araçta ön lastikler daha çok aşınıyor ve aracın arkasını kaydıran sürücüler de arka lastikleri daha fazla kullanıyor ve arka lastiklerde daha fazla aşınma görüyoruz. Soru : Formula 1 lastiklerinde normal bir yol otomobilinde olduğu gibi lastikleri havayla mı şişiriyorsunuz? Hisao: Lastiği janta takarken normal hava kullanıyoruz. Bazı ekipler kendileri nitrojen (azot) kullanıyor. Kuru oldukları sürece fazla bir fark olacağını sanmıyorum. Soru : FIA'nın kanatları/aerodinamik kurallarını değiştirerek değil de lastik üreticilerini zorlayarak Formula 1 otomobillerini yavaşlatmasını nasıl karşılıyorsunuz? Hisao: Lastiğe daha fazla oluk yerleştirirsek hızı daha da düşebilir ama bunun güvenlik açısından daha iyi olup olmadığından emin değiliz. 100 metre koşan birini düşünürseniz, yarışta yüksek topuklu ayakkabı giydiğinde ayakları çok daha kolay burkulabilir, bu nedenle bunun güvenli olup olmadığından emin değilim. FIA ile birlikte çok çalışmamız gerekiyorsa, o zaman FIA ile işbirliği yapmaktan memnunuz. Soru : Bütün Bridgestone ekipleri aynı lastikleri mi kullanıyor? Hisao: Evet. Her ekip aynı lastiği kullanıyor. Grand Prix'lerde, iki farklı bileşim sunuyoruz ve ekiplerin bazıları birini bazıları da diğerini seçiyor. Ama aynı bileşimi kullanma olanakları var. Soru : Lastikler açısından en zorlu pist hangisi? Hisao: Aşınma bakımından Barcelona ya da Silverstone, bu pistlerde her zaman bunu düşünmek zorundayız. Malezya'da, daha yumuşak bir bileşim getirmek zorunda kaldık çünkü pistin yüzeyi gerçekten çok düzdü. Yüksek bir performans sergileyebilmek için tek pit-stop stratejisini uygulamamız gerekiyor, bu nedenle Malezya lastiklerin aşınması bakımından da önemli. Lastiklerimiz burada çok iyi bir performans sergilemedi ve bu nedenle gelecek yıl bu sorunu çözmemiz gerekiyor. Soru : Çekiş kontrolünün kullanılmaya başlanması lastiklerin tasarımını değiştirdi mi? Hisao: Başlangıçta, virajlarda daha az kayma sağladığı için çekiş kontrolünün lastiklerdeki yeniliklere yardım edeceğini düşünmüştük ama sonra bazen çekiş kontrolünün lastiklerde daha fazla aşınmaya neden olduğunu fark ettik. Bazen çok aşınma olabiliyor, ama her zaman bunun ne tür bir aşınma olduğunu göz önünde bulunduruyoruz, bu nedenle tasarım açısından çok farklı değil. Soru : Yeni bir lastik tasarlarken tasarımla ilgili göz önünde bulundurulan ilk şey nedir? Hisao: Birkaç nokta var. Lastiğin hangi tür performans için üretileceğini düşünüyoruz, sonra çalışmaya başlıyoruz ve nelerin değiştirileceğini düşünmeye başlıyoruz, örneğin lastiğin yapısı, şekli ya da bileşimler.