Formula 1'i tanıyalım: Pit stoplar

Takımlara yarış stratejilerinin başarıya ulaşmasına yardımcı olma konusunda, çok iyi zamanlanan ve her şeyin milimetrik şekilde gerçekleştiği modern pit stoplar hayati önem taşır. Aracın lastik değişimi, varsa hasar gören parçaların değişimi ve ön kanat ayar değişikliği sadece birkaç (2-3) sn içerisinde gerçekleşiyor.

Ancak tabii ki her zaman bu kadar kısa sürede ve düzenli olmuyordu. Pit stoplar 1970'lerin sonlarına kadar pek organize değildi, uzun sürüyordu ve çoğu zaman kaos dolu oluyordu. Özellikle araç ile takım arasında bir iletişim telsizinin olmadığı dönemde, pilot habersiz bir şekilde pite geliyordu. Günümüzdeki modern pit stoplar ise tam olarak 1994'teki kural değişikliklerinde, yakıt ikmaline izin verilmesiyle geldi. 2009'da yakıt ikmali yasaklanana kadar, pilotun pit stopta geçirdiği süre bir süre dinlenmesini sağlayacak kadar uzundu.

Formula 1'i tanıyalım:

Bir sürece öncesine kadar araçlar pit stop noktasına, lolipop adam dediğimiz kişinin yardımıyla giriyordu. Üzerinde genellikle stop ya da 1. vites yazan uzun saplı levha ile pilota pit alanında nereye gireceği işaret ediliyordu. Mükemmel bir pit stop için aracın pit stop noktasına girdiğinde konumunun mükemmel olması gerekiyor. Araç durur durmaz ön ve arkadan krikolar ile kaldırılıyor. Her bir lastik değişimi için 3 mekaniker çalışıyor. Birisi lastiği çıkarıyor, birisi bijon tabancasını kullanıyor ve diğeri ise yeni lastiği takıyor.

Pit stop esnasında diğer mekanikerler de farklı ayarlar yapabiliyor. Downforce seviyesini arttırmak ya da düşürmek için pit stop esnasında çok hızlı bir şekilde ön kanat açılarında değişiklik yapılabiliyor. Bunun dışında ön kanat değişimi gibi, hasar gören parçaların değişimi biraz daha uzun sürüyor. Ancak genel olarak değiştirilebilen parça burun ve ön kanat oluyor. En sık hasar alan bu parçalar, kolay değişecek şekilde tasarlanıyorlar.

Bazen pist üstünde yer alan ya da diğer araçlardan kopan parçalar, arkadan gelen aracın hava girişlerine girebiliyor. Aracın radyatör verimliliğinin olumsuz etkilenmemesi için bu parçalar hava girişlerinden çıkarılıyor. Ayrıca aracın arka tarafında her zaman, motorun stop etme ihtimaline karşı motoru çalıştırmaya hazır bir mekaniker bulunuyor.

İşini bitiren mekanikerler geriye doğru çekilip ellerini havaya kaldırırlar. Bu işlem tamamlandığında, aracın pit yolundan başka bir araç gelmediğini görerek sorunsuz bir şekilde çıkmasını sağlamak lolipop adamın sorumluluğunda oluyor. Eskiden bu işlem, aracın pitteki yerini uzun saplı tabela ile gösteren lolipop adamın oluyordu. Lolipop adam tabelayı kaldırdığı an pilot pit kutusundan çıkıyordu ancak günümüzde bu işlem, aracın önünde yer alan elektronik ışıklı tabela ile gerçekleşiyor. Lolipop adam yine oluyor ancak bu isim, tabela yerine yarı otomatik elektronik tabela ile bu süreci yönetiyor.

Pit stoplar, yarşların ilerleyişi açısından çok büyük öneme sahipler. Bu açıdan pit ekipleri, çok hızlı ve istikrarlı pit stoplar için çok ciddi çalışmalar ve antrenmanlar yapıyorlar. Günümüzde F1 araçlarının gelişmesi gibi pit stoplar da büyük gelişme kaydedildi. Mükemmel bir kareografi içerisinde gerçekleşen pit stoplar, çoğu takım için artık 2 ile 2.5 sn arasında tamamlanıyor.

Geçen sene Avrupa GP (Azerbaycan) esnasında Williams takımı Felipe Massa'nın lastiklerini 1.92 sn içerisinde tamamlayarak dünya rekorunu kırmıştı. Bu sene genişleyen ve doğal olarak ağırlaşan lastiklerle pit stopların çok fazla uzaması bekleniyordu. Bir süre gerileme olsa da, bu seneki Britanya GP'de Williams ekibi Felipe Massa'nın pit stop işlemini 2.02 sn'de tamamlayarak eski pit stop sürelerine yaklaşmayı başardı.

Pit Stop ekibi kimlerden oluşuyor?

Pit stoplar için takım özel isimler ayarlamıyor. Takım içerisinde görev yapan mekanikerlerden bu süreçte çalışabilecek, bu sorumluluğu alabilecek kişiler pit stoplara katılıyorlar.

Krikolarda yer alan isimlerin aracı kaldıracağı için güçlü olmasına dikkat edilirken lastikleri değiştiren isimlerin kıvrak olmasına bakılıyor.

Kalıcı görevi olan tek kişi, şef mekaniker oluyor. Lolipop adam olarak görev yapan bu isim, aracın ön tarafında durarak tüm işlemi yakından takip ediyor ve işlem bittiğinde varsa tabelayı kaldırarak, yoksa ışıklı tabelayı kontrol ederek pilotun pitten güvenli bir şekilde çıkmasını sağlıyor.

Pit stoplarda hangi cihazlar kullanılıyor?

Aslında şu ana kadar bu araçların çoğunu saydık. Krikolar, bijon tabancaları, bijonlar ve pit stop ışıkları pit stopların olmazsa olmazları.

F1'deki teknolojiler geliştikçe pit stopta kullanılan araçlar da gelişiyor. Günümüzde kullanılan bijon tabancaları özel olarak hazırlanıyor. Lastik söküp takma işlemi tamamlandığında, işlemin tamamlandığını gösteren ışık yanıyor ve kontrol sistemine bilgi gidiyor.

Pit stopta kaç kişi çalışır?

Pit stopta görev alan kişiler ve görevleri

Fotoğraf: Motorsport Türkiye

Pit stoplarda sadece lastikleri değiştirmek için mekanikerler bulunmaz. Lastikler üzerinde çalışanların yanında krikoları kullanan isimler yer alırken yedekte duran isimlerde bulunmak zorundadır. Bu açıdan her pit stop ekibinde genelde minimum 20 kişi bulunuyor. Sizler için pit stopta yer alan isimleri numaralandırarak göstermeye çalıştık.