Formula 1'i tanıyalım: Geçiş ve DRS

Her yarışta sadece bir kişi pole pozisyonunu kazandığı ve herkes yarışı kazanmak istediği için, diğer tüm pilotların bunu başarırken geçiş yapmaktan başka şansı yok. Bu açıdan motor sporlarında geçiş yapmak, en kritik konulardan birisidir.

Geçiş işlemi Grand Prix'nin hemen başında yani ilk virajda veya ilk turda, ya da yarışın kalan kısmında yapılabilir. Sık sık "pit alanında geçti" ifadesini de duyarsınız ancak bu pist üstünde geçişten ziyade bir aracın, diğeri karşısında pozisyon kazandığını belirtmek için bu ifade kullanılır. Buradaki pozisyon kazanma olayı daha çok stratejiyle alakalıdır. Geçiş dediğimiz olay, araçların yarış içerisinde birbirlerini pist üstünde mücadele ederek geçmesi olayıdır.

Bu tür geçişler, hız farkı sayesinde olur. Arkadan gelen araç, öndekini geçebilecek kadar hızlı olursa sonuç başarılı olur. Hız farkı ne kadar fazla olursa, geçiş yapmak o kadar kolay olur. Formula 1 araçları performans olarak çok yakın oldukları ve fren mesafeleri diğer serilere göre çok daha kısa olduğu için, geçiş yapmak büyük yetenek, cesaret ve adanmışlık ister.

Ancak DRS (Drag Reduction System - Sürüklenmeyi Azaltıcı Sistem) spora geldiğinden beri, geçişlerin nispeten daha kolay olmasını sağlıyor. DRS aktivasyon bölgelerinde, öndeki araca 1 sn'nin altında yaklaşan sürücüler, bir sonraki DRS alanında yani düzlükte DRS'yi açarak geçici olarak hız avantajı elde eder. DRS açıldığında arka kanadın ana parçasının açısı genişler ve sürüklenme azalarak araç daha hızlı olur. DRS'nin çok aşırı kolay olmaması için DRS alanının yeri ve uzunluğu gibi noktalar çok dikkatlice kontrol altında tutuluyor.

DRS alanları dışında pilotlar, rakibini geçmek için bir çok metot kullanabilir. Bunlardan birisi, öndeki aracın hava koridorunu kullanmaktır. Bunun için pilot, öndeki aracı aynı çizgide takip eder. Öndeki aracın arkasında oluşan düşük basınç alanına giren arkadaki araç, bu şekilde bir süreliğine az da olsa hız avantajı elde eder. Bu formül düzlüklerde faydalı olsa da, virajlarda takip eden aracın aerodinamik performansı azaldığı için yol tutuşunun da azalmasına sebep oluyor ve faydalı olmaktan çıkıyor. Bu yüzden virajlarda takip eden pilotlar, ya fark açmak zorunda kalıyorlar ya da ideal olmayan çizgilerden ilerlemeyi tercih ediyorlar.

Pilot geçiş işlemini düzlükte tamamlayamazsa, o zaman viraja girerken frenleme esnasında bunu denemeye karar verebilir. Geçiş yapan pilotun bunu yaparken yeteneklerini konuşturması gerekiyor çünkü hem pistin ideal yarış çizgisinin dışına, yani daha kaygan olan çizgisine çıkması hem de fren noktasını çok iyi ayarlaması gerekiyor. Yarış çizgisi dışına çıkan pilotlar, durumu kontrol altında tutamazsa o virajı dönmeme, spin atma ya da diğer pilotla temas yaşama gibi durumlarla karşı karşıya kalabilir.

Tahmin edeceğiniz üzere lastiklerin yol tutuşu, bu tür durumlarda büyük rol oynar. Yeni lastiklere geçen pilotların, eski lastiklerde olanlar karşısında avantajı olur. Benzer şekilde, lastiği yeni olan pilotun virajdan çıkışta da çekişi daha güçlü olur. Böylece virajlarda farklı çizgiler seçerek geçiş yapma şansı yakalayabiliyorlar.

Rakibinin geçiş hamlesine cevap vermek isteyen pilotlar ise doğru fren noktalarını ve doğru yarış çizgilerini kullanma konusunda yeteneklerine güvenmek zorundadır. Yetenekli pilotlar, özellikle geçişin zor ve düzlüğün az olduğu pistlerde kurallar dahilinde sert savunma ile rakiplerini arkalarında tutmayı başarıyorlar. Bunu virajlara girerken giriş açısını daraltarak yapmaya çalışıyorlar. Bu yarışlarda sık sık gördüğümüz ve kabul edilebilir bir strateji. Bu sayede arkasında daha hızlı araca sahip olan rakibini tutabilen pilotlar olduğunu her zaman görüyoruz.

Arkadaki aracın virajlara giriş açısını daraltmak, onların apeksi geç kullanmasına ve hatta virajda genişe açılmasına neden olur. Arkadaki pilot geçiş yapsa bile, daha ideal çizgide olan yavaş araç tekrar öne geçme şansı yakalıyor. Bu tür mücadelenin yan etkisi ise ideal olmayan çizgilerin kullanılması nedeniyle iki pilotun birden önlerinde ya da arkalarında yer alan pilotlardan daha yavaş kalmaları.

Harika geçiş atakları, F1'i en iyi şekilde temsil eden şeylerdir. Zayıf olan geçişler ise spora daha çok zarar verir. Modern pilotları oldukça yakın mücadelelerinde çoğu zaman temas etmemeleri konusunda tebrik etmeliyiz ancak her şeye rağmen hakemler her yarışı ve geçiş ile savunma hamlelerini yakından takip ediyorlar. Savunmada ya da atakta gerçekleşen tehlikeli sürüşler nedeniyle pilotlara ceza verilebiliyor.