FIA'nın 'asimetrik fren kuralı' direktifinin arkasında ne var?

FIA'nın asimetrik fren sistemlerini yasaklayan teknik düzenlemesi ile birlikte Formula 1'de bazı spekülasyonlar ortaya atıldı.

FIA Dünya Motor Sporları Konseyi'nin son toplantısında birçok revize edilmiş kural ve gelecekteki bazı kurallar onaylandı. Bu kuralların yanı sıra fren sistemleriyle ilgili eklenen ek bir madde oldukça dikkat çekti.

Formuka 1 Teknik Kuralları'nın 11.1.2 Maddesi'ne aşağıdaki gibi kalın harflerle yeni bir metin eklendi:

"Fren sistemi, her devrede fren balatalarına uygulanan kuvvetlerin aynı büyüklükte ve belirli bir fren diskinde zıt çiftler olarak hareket etmesini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Belirli bir aks için sistematik veya kasıtlı olarak asimetrik frenleme torkları üretebilen herhangi bir sistem veya mekanizma yasaktır."

Brembo F1 brake pistons detail

Photo by: Brembo

Sezon ortasında teknik direktiflerde yapılan bu değişiklik, FIA'nın bu sezon bazı takımların kullanmış olabileceği bir sisteme yanıt verdiği yönünde spekülasyonlara neden oldu.

Hatta bazı iddialar, Red Bull'un Miami Grand Prix'sinden bu yana yaşadığı form düşüklüğünün nedeninin olası bir sistemin yasaklanmasıyla bağlantılı olduğunu öne sürüldü.

Hatta Max Verstappen'in Avustralya Grand Prix'sinde yarış dışı kalmasının bile bu durumla ilgili olabileceğini iddia edenler oldu.

Ancak durumun gerçeği çok farklı. FIA'daki üst düzey kaynaklar, bu değişikliğin şu anda takımların yaptığı herhangi bir şeyden kaynaklanmadığını, daha çok gelecekteki kuralları güvence altına almak için yapıldığını belirtti.

Bir FIA sözcüsü Motorsport.com'a yaptığı açıklamada, "Herhangi bir takımın böyle bir sistem kullandığına dair bir kanıt yok," dedi.

Peki neler oldu?

Sonuç olarak yapılan değişiklikler asimetrik fren sistemlerinin yasallığı üzerinde büyük bir etki yaratmadı. FIA, teknik kuralların 11.1.2 maddesine ekleme yaptı ve bu ekleme sadece fren balatalarına uygulanan kuvvetlerin kaliperin her iki tarafında da eşit olması gerektiğini belirtiyordu.

Yeni eklenen metin ise fren sisteminin, ön veya arka aks fark etmeksizin, asimetrik fren torkları üretmesini yasaklıyor.

Bu direktif, bir tekerleğin - genellikle iç tekerleğin - diğerine göre daha fazla frenlenmesiyle aracı dengelemeye ve yönlendirmeye yardımcı olan 'fren direksiyonu' olarak bilinen sistemi yasaklıyor.

Ancak FIA kaynaklarına göre, orijinal ifadeler zaten asimetrik fren sistemlerinin kullanılmasını yasaklamak için yeterliydi.

Bu yüzden kuralların değiştirilmesindeki asıl motivasyon, 2026 regülasyonlarını daha net hale getirmek ve yeni kural döneminde neyin legal olup olmadığını açıkça belirtmekti.

2026 kurallarını şekillendirme tartışmaları kapsamında, asimetrik fren sistemlerini tamamen yasaklayan aynı ifade yeniden eklendi.

Ayrıca, takımların en küçük gri alanları bile istismar etmesini önlemek amacıyla bu yeni maddenin 2024 ve 2025 kurallarına da eklenmesi talep edildi.

McLaren ve Fren Direksiyonu

Fren direksiyonu sistemleri F1'de yeni bir şey değil. Bunun en meşhur örneğinde McLaren, 1997/98 sezonlarında "fiddle brake" olarak bilinen ve kokpitteki ek bir fren pedalı kullanarak aracın bir tarafına fren kuvveti uygulayan bir sistem kullanmıştı.

McLaren MP4-13, third pedal

Photo by: Giorgio Piola

Bu mekanizma, elbette o dönemde yapılan kural değişiklikleriyle yasaklanmıştı ve şu anda 11.1.3 maddesi kapsamında yer almaktadır.

Kural kitabında şöyle belirtiliyor: "Madde 11.6'da belirtilen sistem dışında, fren sisteminin herhangi bir parçasının yapısını değiştirebilecek veya performansını etkileyebilecek herhangi bir güçlendirilmiş cihaz yasaktır."

Eğer FIA, herhangi bir takımın kurallara aykırı bir fren sistemi kullandığına dair kötü niyetli bir davranış olduğu düşünseydi, sezon ortasında kural değişikliği yapmak ilk çözüm tercihi olmazdı.

FIA, bunun yerine diğer takımları da bilgilendirecek şekilde Teknik Direktif yayınlayarak, ihlâlin varlığını tüm takımlara duyururdu.