Analiz: Yeni düzenlemelerin ortadan kaldıracağı lastik basınç çözümleri

Pirelli, Aston Martin ve Red Bull takımlarının patlayan lastikleriyle alakalı olarak "sürüş koşullarını" öne atmıştı. Ancak FIA'nın yaşananlardan sonra aldığı önlemler, ilgili takımların hangi alanlarda neler yaptığını işaret ediyor.

Salı günü takımlara gönderilen teknik direktif, lastik basıncının konunun merkezinde yer aldığını gösterdi.

Red Bull ya da Aston Martin'in kurallara aykırı bir şey yaptığına dair bir işaret yok ancak Fransa GP'den itibaren alınacak tedbirler, şu ana kadar neler olduğuna dair ipucu vermiş oldu.

Pirelli'nin açıklamasının hemen ardından Red Bull, "şu ana kadar Pirelli'nin önerilerine tamamen uyduğunu" açıklamıştı. Red Bull bu konuda haklı olabilir ancak şu ana kadar uygulanan parametrelerde gri alanlar söz konusuydu.

Şu ana kadar lastik basınçları sadece lastik battaniyesinde ya da yarıştan önce lastikler araca takıldığında kontrol ediliyordu. Bu kontrollerin ardından takımların lastik basınçlarıyla oynamalarını engelleyen bir durum yoktu.

Takımlar ölçümden sonra bir şekilde araçlar pitten ayrılana kadar tavsiye edilen basıncın altına inebiliyorsa ve pist üstünde lastikler ısındıkça basıncın aşırı artmasını engelleyebiliyorsa, bu durumda tamamen kurallara uygun hareket etmiş olur ancak Pirelli'nin önerdiği minimum basınç seviyesinin altına inmiş olur.

FIA'nın Fransa GP'den uygulayacağı prosedürlere bakarak, takımların şu ana kadar ne tür yollara başvurduklarını söyleyebiliriz.

Şu ana kadar takımların yaptıkları ya da yapmadıkları şeylere bakmaksızın, uygulanacak yeni prosedürde lastikler araçtan çıkarıldığında yapılacak soğuk ölçümün bu tür girişimleri engelleyeceği aşikar. Bu kararın ardından takımlar, Pirelli'nin belirlediği minimum basınç parametresinin altına inmeye muhtemelen çalışmayacaktır.

Takımların şu ana kadar yaptıklarına dair 4 teori ön plana çıkıyor.

Stacks of tyres in heated blankets

Photo by: Andrew Hone / Motorsport Images

Lastik battaniyelerini erkenden çıkarmak ya da soğutmak

Takımlar lastik basınçlarıyla oynamak için ilk başta sıcaklığı kullanıyor olabilir. Lastik içerisindeki hava ısındıkça basınç da artar. Yani ölçümden önce lastiklerin sıcak tutulması, doğal olarak basıncı da yükseltir.

Ancak ölçüm yapıldıktan sonra lastik battaniyeleri soğumaya bırakılırsa, bu durumda basınç da azalacağı için araç daha iyi performans sergileyebilir.

FIA, yıllar önce takımların lastiklerini aşırı ısıtmasının önüne geçmek için lastik battaniyelerindeki sıcaklığı sınırlandırmıştı. Bu sayede takımlar ölçüm öncesinde lastik battaniyelerini aşırı ısıtıp basıncı gerekli seviyeye getiriyor, ancak sonrasında daha düşük basınca sahip olabiliyordu.

Ancak yine de takımlar lastik battaniyeleriyle oynamayı bırakmadılar. Takımlar yine bu konuda sınırları zorlamış ve ölçümün ardından araçlar hareket edene kadar lastikleri soğumaya bırakarak avantaj kazanmaya çalışmış olabilirler. 

Bunu yapmanın bir yolu, takımların lastikleri piste çıkarmadan çok önce battaniyelerden çıkartarak soğutması.

Lewis Hamilton Monako'da Sky F1 ile röportajında Red Bull'un İspanya'da bunu yaptığını söylemişti.

Hamilton, "İspanya'daki son yarışa bakarsanız, sıralamalar boyunca lastikleri battaniyede tutmamız gerekiyordu."

"Red Bull battaniyelerini çıkarırken, başka kimseye izin verilmedi. Bunun herkes için aynı olduğundan emin olmalıyız." demişti.

Fransa GP'den itibaren böyle bir aktiviteye izin verilmeyecek. Takımlara, araçlar garajdan çıkmadan önce lastik battaniyelerinin çıkarılmasının lastikleri soğutma amaçlı hareket olarak görüleceği bilgisi verildi.

FIA'nın teknik direktifinde, "Lastiklerin araca takılmadığı esnada battaniyelerin çıkarılması, lastikler araca takılıyken çıkarılması ya da lastik battaniyeleri çıkarılmış halde geçerli bir sebep olmaksızın bir arabanın garajdan çıkışını geciktirmek, lastikleri soğutmanın bir yolu olarak kabul edilecektir."

"Takımlar 30 saniyenin üzerindeki gecikmeli çıkış veya sık sık gecikmeli çıkışlar yaparsa, bunun için geçerli bir sebep göstermeleri gerekecek." sözlerine yer verildi.

Tyre valve

Photo by: Mark Sutton / Motorsport Images

Güvenlik payını kullanma

Takımlar her zaman Pirelli tarafından kalibre edilmiş ve FIA tarafından mühürlenmiş lastik basınç göstergelerini kullanmak zorunda olsa da, teorik olarak bu, lastik basınç değerlerini okumalarda muhtemel bir boşluktan yararlanmalarını engellemedi.

Kontroller yapılırken küçük farklılıklar sisteme sızabilirdi ve takımlar önceden, bir lastik setinde basınçlarda herhangi bir "küçük farklılık" olması durumunda onları şişirmelerine izin verileceğini biliyordu. Bu nedenle sınırları zorlamaları halinde kaybedecekleri bir şey olmadığını biliyorlardı.

Şimdi ise FIA daha da sertleşecek ve lastiklerde izin verilenin dışında kalmasına neden olan herhangi bir ek toleransa izin vermeyecek.

Teknik direktifte, "Lastikleri belirtilen sınırlar dahilinde çalıştırmak için herhangi bir ek marj eklemek takımların sorumluluğundadır." denildi.

Şu anda verilen sınırlar dışında olduğu tespit edilen takımlardan daha fazla basınç vurması istenecek ancak büyük ya da sistematik bir fark olursa bu konu hakemlere bildirilecek.

Battaniyeleri aşırı ısıtma

Takımların sıcaklıkları kullanarak basınçları kontrol edebiliyor olması, lastik battaniyelerinin durumun idare edilmesinde açık bir araç olmasını sağlıyordu.

FIA teknik direktifinde, takımların lastik battaniyelerini çok erkenden kullanmaları ya da lastik battaniyelerinin normalden daha düşük sıcaklık göstermeleri engellenmiş oldu.

Fransa'dan itibaren takımların lastikleri çok uzun süre ısıtmalarına izin verilmeyecek. Bunun yerine lastiklerin kullanılacağı seanstan hemen önce ısıtılmasına izin verilecek.

Takımların lastik battaniyelerini gece ve izin verilenden daha yüksek derecede kullanmalarına izin verilmeyecek. Şu ana kadar bazı takımlar muhtemelen tüm gece ısınmış lastikleri araçlara takmış ve bunu yapmayan takımlara göre avantaj sağlamış olabilir.

FIA, lastik battaniyelerinin Pirelli'nin izin verdiği dönem haricinde fiziksel olarak çalıştırılmaması gerektiğini bildirdi.

A Pirelli technician takes some data readings

Photo by: Andy Hone / Motorsport Images

Özel gazlar kullanma

Lastik basıncını değiştirmenin bir başka yolu ise, özel gazların veya lastiklerin şişirilirken nem içeriğinin kullanılmasıdır.

Bu, sıcaklığın lastiğin içindeki havanın genleşmesini etkileme şeklini değiştirebilir. Artık bu tür davranışlara artık izin verilmeyecek.

FIA tarafından gönderilen teknik direktifte, "Pist üstünde lastik basınçlarını düşürmeyi amaçlayan şişirme gazı bileşiminde veya nem içeriğinde herhangi bir değişiklik yapılmasına izin verilmez."

"Bu, şişirme gazı nem içeriğinin artırılmasının yanı sıra azaltılmasını ve teknik kurallarda bu kullanım için izin verilmeyen herhangi bir katı, sıvı veya gazın eklenmesini içerir." denildi.

FIA ayrıca takımları, teknik kuralların 12.5.1 maddesine sürekli uymaları gerektiğini, dolayısıyla kesme, kanal açma, çözücü veya yumuşatıcı uygulaması gibi herhangi bir değişiklik veya işlem yasak olduğunu hatırlattı.