Analiz: Halo ile ilgili altı anahtar soruya cevap

Bazıları bu tarz bir güvenlik cihazından sonra artık serinin açık tekerlekli bir seri olup olamayacağını ve yarışların DNA'sını sorgularken, sporun her zaman bir risk içereceğini ve araçların çok kötü görüneceğini öne sürdüler.

Diğerleri ise cihazın o kadar da etkili olmayacağını ve yeni sorunlara sebep olacağını söylediler.

Cihazı eleştirenlerin yanıldığı nokta ise Halo ile ilgili kararın üzerinde yeterince düşünülmeden verildiği noktası.

Karar Sebastian Vettel'in Silverstone'da Shield ile attığı kısa bir turdan sonra açıklandı. Bu da eleştirmenlerin Halo'ya alternatif olabilecek çözümlerin hemen kenara atıldığına inanmasına sebep oldu.

Aslına bakılırsa Shield henüz FIA çarpışma testlerini bile geçememişti, buna karşın Halo yıllardır FIA güvenlik şefi Laurent Mekies ve araştırma ekibi tarafından üzerinde çalışılan bir konsept.

Peki Laurent Meikes Halo ile ilgili önemli sorulara nasıl cevap verdi?

1. Halo gerçekten güvenliği artıracak mı?

Halo'nun gerekliliğine dair tartışmalar kaza sırasında araçlardan fırlayan lastiklerin pilotlara çarpması ihtimali ile gündeme geldi. FIA da Halo ve diğer olası çözümleri pilotun başının olduğu bölgeye fırlatılan lastikler ile test etti.

"Pilotun başını ona doğru uçan lastiklerden korumak istiyoruz, testlerimizi de bu yönde yaptık."

"Lastiklerimizi fırlatma hızını kazaların yaşanabileceği olası bir hız olarak belirledik, 225 km/s. Yani soru cihazların pilotun başını 225km/s ile yaklaşan bir lastikten koruyup koruyamayacağı idi."

Fakat Halo'nun faydaları bununla da sınırlı değil. FIA üç senaryoyu inceledi: iki aracın çarpışması, aracın çevredeki bir objeyle çarpışması ve lastik ve uçan parçalar gibi diğer dış faktörler.

Bütün bu senaryolarla ilgili geçmişte yaşanan kazalar göz önünde bulunduruldu. Hem Formula 1'e, hem de diğer serilere bakıldı ve Halo olsaydı kazalar nasıl sonuçlanırdı incelendi.

İki aracın çarpışması ile ilgili kazalarda araçlardan birinin diğerinin kokpitine düşmesi veya çarpması göz önünde bulunduruldu. Alonso ve Grosjean'ın Spa'nın ilk virajında yaşadığı kaza incelenen kazalardan bir tanesi.

Çevresel etmenler ile ilgili kazalar ise aracın lastik bariyerlerin altına girimesi gibi kazaları içeriyor. Luciano Burti'nin Spa'daki veya Heikki Kovalainen'in Barcelona'daki kazaları buna dahil. Düşünülen belki de en önemli kaza ise Ernesto Viso'nun GP2'deyken Magny Cours'da yaptığı kaza.

Çalışmalar Wehrlein'in bu sene Monako'da yaptığı kazayı bile içerdi. FIA, eline ulaşan son görüntülerde araç düzeltilmeden önce pilotun başının bariyerlere ne kadar da yakın olduğunu gördü.

Mekies seçilen olaylar ile ilgili, "Ya bu kadar şanslı olmasaydık diyerek olayları inceledik. Halo'yu aracın üzerine yerleştirip kazaları simule ettik. Sadece o kazaya da bakmadık, olası diğer kazaları da olabildiğince simule ettik. Aracı 5 cm yukarı yerleştirip kazayı simule ettik, 10 cm yukarı, 5cm sağa, 5cm sola, olabildiğince fazla şeyi simule etmeyi denedik."

"Denediğimiz her senaryoda daha olumlu muyuz, aynı mıyız yoksa daha olumsuz bir konumda mıyız baktık. Halo'nun durumu iyileştireceği senaryolar durumun değişmeyeceği veya daha kötü olacağı senaryolardan kat ve kat daha fazla." dedi.

 FIA sunumunda detaylı incelenen senaryoların hepsi ya olumlu idi, ya da senaryoya etkisi yoktu. Halo'nun kazanın sonucu değiştirmeyeceği kazalara örnek olarak ise Jules Bianchi'nin Suzuka'daki kazası gösterildi. Fakat kazaların hiçbirinde Halo durumu daha kötü yapmadı. Tabi Mekies FIA'nın  her zaman için Halo'nun olumsuz durumlara da sebebiyet verebileceğini göz önünde bulundurduğunu ekliyor.

Daha önce de belirtildiği gibi, Halo'nun amacı araca doğru uçan objeleri engellemek. FIA'ya göre Henry Surtees ve Justin Wilson'ın kazalarında Halo bulunsaydı, kazalar çok daha olumlu sonuçlanabilirdi.

Aynı zamanda FIA ufak parçalara karşı Halo'nun bir koruma sağlamayacağını da kabul ediyor. Örnek olarak Felipe Massa'nın Macaristan'daki kazasının Halo ile önlenemeyeceğini belirtiyor. Fakat yine de Halo'nun araçta bulunması pilotun hayatta kalma şansını ciddi anlamda artırıyor.

"Matematiksel bir yaklaşım benimsedik. Araca farklı açılardan milyonlarca ufak obje fırlattık. İstatistiksel olarak Halo'ya sahip olduğunuz senaryoda pilotu çok daha fazla koruyabiliyorsunuz."

2. Halo pilotların yolu görmesini engelleyecek mi?

Birçok insan kaçınılmaz olarak pilotların önlerini görmesinin zorlaşacağını düşünüyor. Aynı şekilde bazı pilotlar da geçen seneki testlerin ardından bu konudaki kaygılarını dile getirmişlerdi. Yine de FIA pilotların pisti yeterince görebileceklerinden emin.

Bu süreçte FIA Halo'ya sahip bir Formula 1 aracının görüş alanını bir LMP1 aracınınkiyle kıyasladı. Her ne kadar LMP1 araçlarının kurallarda belirtilmiş bir minimum ön cam açıklığı olsa da görüş alanı Halo'su olan bir Formula 1 aracının görüş alanına göre net bir şekilde daha dar.

"Halo'yu her takımla ve neredeyse bütün pilotlarla denedik. Pilotların çoğu için Halo pisti görmek bakımından bir sıkıntıya sebep olmadı."

"Bazı pilotlar çok klostrofobik hissettiklerine dair şikayetlerle geldiler. Önlerine kurulan yapıdan rahatsız oldular, fakat bununla başa çıkabileceğimizi düşünüyoruz."

"LMP1 ile ilgili tam tersi bir sorunumuz oldu. FIA üreticilere pilotların yolu görebilmesi için bırakmaları gereken minimum alanı söyledi, aksi takdirde takımlar pilotların yolu görmesi içi çok dar bir alan bırakacaklardı. Diğer serilere kıyasladığımızda sunduğumuz görüş alanı bakımından çok rahatız."

FIA aynı zamanda Halo'nun ayağını daha ince yapmak için uğraşıyor. Böylece Halo pilotlar için çok daha az soruna sebep olacak.

"Merkezdeki ayak an itibariyle 20mm kalınlığında. Bu rakamı biraz daha indirebileceğimizi sanıyoruz. Önümüzdeki sezon başlamadan önce yeni testler yapacağız, 16mm'ye kadar ineceğiz ve sınırları ne kadar zorlayabileceğimizi göreceğiz."

3. Halo pilotların araçtan çıkmasını zorlaştırıyor mu?

Halo geçtiğimiz yıl denendiğinde, bazı pilotlar kokpitten çıkmakta zorlandıklarını belirttiler. Fakat bunun sebebi Halo'yu kendilerini dışarı çekmek için kullanamamalarıydı, çünkü test olarak kullanılan Halo'lar maketti. Pilotlar gerçek Halo'ları ise kendilerini dışarı çekmek için kullanabilecekler.

Mekies pilotların kokpitten çıkması ile ilgili, "Normal şartlar altında araçtan çıkmak sorun olmamalı. Sadece bir pilot bunun ciddi bir sıkıntı doğurabileceğini belirtti."

"Halo'nun testleri sırasında pilotların araçtan çıkması ile ilgili sorunların yüzde 95'i pilotların kendilerini Halo'dan destek alarak dışarıya çekememeleri ile ilgiliydi. Dolayısıyla aracı terk etmek istediğinizde garip bir durum oluşuyordu." dedi.

Kazalarda pilotun dışarıya çıkartılması ise bir sorun teşkil etmeyecek. Koltuğuna bağlı pilot daha önce olduğu gibi görevliler tarafından kaldırılarak kokpitten çıkarılacak. Halo'nun kuşbakışı açıklığı kokpitin açıklığı ile bire bir örtüşüyor.

4. Araç ters dönerse pilotlar aracın içinde mahsur kalacak mı?

 Halo'nun takılması durumunda araç ters dönerse pilotların aracın içinde sıkışıp kalacağına dair bir inanç var. Çoğu insan bu duruma örnek olarak Fernando Alonso'nun 2016 sezonunda Avusturalya'daki kazasını örnek gösteriyor. Mekies'in açıklaması ise pist kenarı görevlilerinin aracı düzeltmek için eğitildikleri yönünde.

"Charlie Whiting bize her zaman hatırlatır, normal prosedürlere göre ters dönmüş bir araç en kısa sürede görevliler tarafından düzeltilir, biz de bunu yapacağız. Fakat tabi ki de bir araç ters dönerse neler olacağını görmek istedik."

FIA, içinde güvenlik uzmanı Andy Mellor'un bulunduğu maket bir şasi ile bu senaryoyu denedi.

Şasi ters döndüğünde Halo aracın ön tarafını yerden daha yüksek tutarak pilotun kaçabileceği alanı genişletti. Andy Mellor ise hiçbir sıkıntı yaşamadan araçtan çıktı. Kısa bir süre önce bir brifingde FIA pilotlara testin bir kaydını izletti.

"Aslına bakarsanız pilotların araçtan çıkabilmeleri için artık daha fazla alanları var. Araç Halo'nun ön tarafında durduğu için şu anda sahip olunandan daha fazla boşluk kalıyor."

"Yani kısacası aracı normalde olacağı yerden biraz havaya kaldırıyor. Pilotlara Andy Mellor'un videosunu izlettiğimizde ters dönmüş araçtan çıkmaya dair pratik yapmanın faydalı olacağını bile söylediler."

5. Halo hasar alırsa ve sökülmesi gerekirse ne olacak?

Testler sırasında FIA Halo'nun sökülmesini gerektirecek hiçbir senaryo ile karşılaşmadı. Buna karşın FIA böyle bir senaryonun olabileceğini her zaman göz önünde bulunduruyor.

Mekies bu soruya cevap olarak, "Halo'nun sökülmesini gerektirecek hiçbir senaryo ile karşılaşmadık. Fakat bu yeterince iyi bir cevap mı? Halo'nun tamamen parçalanmış ve pilotun başının üzerinden sökmek isteyeceğimiz bir hale gelmesi imkansız mı gerçekten?"

"İlk olarak eğer böyle bir durum oluşursa, bence hepimiz kaza Halo'ya sahip bir aracın içinde gerçekleştiği için mutlu olmalıyız. Çarpışmanın etkisi Halo'yu bile parçalamışsa, Halo'nun olmadığı senaryoyu siz düşünün."

"Halo'yu kesip çıkarmak için birçok ekipmanı inceledik ve medikal araca sığacak kadar ufak fakat Halo'yu çok kısa sürede kesebilecek bir şey aradık."

"Yani şu an nasıl olacağını kestiremediğimiz en ekstrem senaryoda bile Halo'nun kollarını anında kesip çıkartabiliriz." dedi.

Testler öndeki ayağı kesmenin yaklaşık iki saniye sürdüğünü, kollardan birini kesmenin ise yaklaşık beş saniye sürdüğünü gösteriyor.

6. Araçlar Halo ile çok mu çirkin görünecek?

Griddeki kimse araçların önümüzdeki sene Halo'suz halleri kadar güzel görünmelerini beklemiyor. Fakat henüz Halo'nun son hali görülmedi. Takımların cihazın çevresine ekleyeceği aerodinamik profilin cihazın görünümünü iyileştirmesi bekleniyor.

FIA yarış direktörü Charle Whiting konu ile ilgili geçtiğimiz sezon görülen Halo tasarımlarının ilk tasarımlar olduğunu ve 2018 sezonunda Halo'nun çevresine eklenecek kaplamalar ile birlikte daha çekici görüneceğini belirtmişti.

Whiting, "Henüz takımların Halo'nun daha iyi görünmesini sağlamak için yapılabilecek her şeyi araştırdığını sanmıyorum."

"Şu anda sadece tasarımın çıplak halini gördük. Williams testlerinde Halo'nun beyaza boyanmış bir versiyonunu kullandı ve o bile ne kadar güzel durdu."

"Bence fanlar Halo'ya alışacak. Şu anda bazı tepkiler olduğunun farkındayım fakat bence takımlar birbirlerinden farklı ve güzel tasarımlarla gelecekler. Şu anda beklendiği kadar kötü olacağını sanmıyorum." dedi.