6 tekerlekli Formula 1 aracının sırları

P34, Tyrrell takımının Cosworth DFV motoru ve Hewland vites kutusu kullanan rakiplerini geride bırakabilmek için etraflıca düşünmesinin sonucu hazırlanan bir araçtı.

Takımın teknik direktörü Derek Gardner'ın planı, aracın ön tarafında 4 küçük tekerlek kullanmaktı. Bu tekerleklerin kompakt boyutta olması ve ön kanadın arkasına denk gelmesi sayesinde düzlükte sürüklenmenin azaltılması, aynı zamanda virajlarda kıvraklığının arttırılması hedefleniyordu.

P34'ün ön tarafında şasiye bağlı 4 adet 10 inçlik lastikler yer alıyordu. Direksiyon doğrudan ön aksa bağlanmıştı ve ikinci sıradaki tekerlekleri yönlendirmek için dirsekli mafsal kullanılıyordu.

Tyrrell P34 1977 front suspension comparison

Photo by: Giorgio Piola

Bunların dışında, ön tarafta iki yerine dört tekerlek olduğunda frenlemenin de daha iyi olacağı tahmin ediliyordu.

Ancak bu tasarımın istenmeyen sonuçları da oldu. Frenleri soğutma konusu takımın başını çok fazla ağrıtıyordu ve bunu aşmak için birçok çözüm denendi.

Bir başka sorun ise akslardan birisinde yer alan lastikler diğerinden önce kilitlenirse ya da havaya kalkarsa, o zaman aracın dingil mesafesi uzayabilir ya da kısalabilirdi. Bu yüzden P34'ün sürüşü ve ayarlanması oldukça zordu. Bu lastikler, arkadaki büyük lastiklere göre daha fazla tur atıyordu. Bunun lastik ömrü üzerinde ciddi etkisi vardı. Goodyear'ın arka lastikleri geliştirip ön lastikleri pek geliştirmemesi, lastikler arasındaki ömür farkının abartılı olmasına neden oldu.

Giorgio Piola, bu araçla ilgili detaylara ulaşabildi ve adeta tarih yazdı...

Bu konu hakkında Piola, "Her şey tamamen şans eseri oldu. Rio'ya uçarken şans eseri uçakta Ken Tyrrell'ın yanına denk geldim. Hayatta iyi olmalısınız ancak aynı zamanda şanslı da olmalısınız." dedi.

Tyrrell, Piola'nın çalışmasını biliyordu ve takımının yeni aracıyla alakalı daha fazla bilgi isteyip istemediğini sordu. Bu, Piola'nın hem daha fazla bilgi alabileceği, hem de daha fazla fotoğrafını çekebileceği manasına geliyordu.

Piola, "En iyi çalışmalarımdan birisiydi. Bu araca çok bağlıydım. Tyrrell'ın tasarım şefi Derek Gardner ile iyi bir ilişkiye sahiptim. Aracın 3 tane büyük taslak çizimini yaptım ve üstten çok detaylı bir görüntü almamda Derek yardımcı oldu." dedi.

Üstten görüntü inanılmaz detaylara sahipti ve Piola en zor çizimlerinden birisini yaptı. Taslak çizimlerde çeşitli yerlere karoser koyabilirsiniz. Emin olmadığınız bölümleri bu şekilde kapatabilirsiniz.

Ancak bu üstten çizim çok net olmak zorundaydı.

Piola, "Benim için en iyi çizimlerden birisiydi ancak o dönemde kimse bunu 32 notla açıklamazdı. Bu çok aşırı detaylıydı ve o dönemde bir dergide yayınlanabilecek içerik değildi. Devasa bir el çizimi olduğu için oklar ve sayılar kaldırılamazdı." diyor.

Ancak şu anda Piola'nın bu çizimini hiç dokunmadan, orijinal haliyle yayınlıyoruz.

Tyrrell P34 exploded top view

Photo by: Giorgio Piola

1. Ayarlanabilir alüminyum deflektörü

2. NACA- şeklindeki ön kanat üstündeki hava kanalı. Bu kanal ile frenler soğutuluyordu (6) 

3. Ayarlanabilir Gurney kanatçıkları

4. Fren ve debriyaj ana silindirleri 

5. Motor yangın söndürücüsü 

6. Ön kanattan frenlere giden soğutma kanalı 

7. Direksiyon rot kolu

8. Bacalı ön fren diskleri

9. 10 inç jantlar

10. Debriyaj pedalı

11. Direksiyon mili

12. Kokpit yangın söndürücüsü

13. Goodyear’ın özel hazırladığı lastikler

14. Ön takla barı

15. Çıkarılabilir kokpit karoseri

16. Yakıt deposuna erişim sağlayan üst yapı

17. Yan karoser

18. Vites değiştirme kolu mekanizması

19. Yan depo yakıt doldurma kapağı

20. Sol yakıt hücresi kapağı

21. Su deposu

22. Arka takla barı

23. Yağ deposu

24. Sağ yağ soğutucusu

25. Sağ radyatör

26. Cosworth DFV V8 motoru

27. Hewland FG400 vites kutusu

28. İç arka kilitli fren kaliperleri

29. Sol fren hava girişi

30. Arka viraj demiri

31. Arka kanat

32. Sağ egzoz

Jody Scheckter, Tyrrell P34-Ford, stops in front of his team after the win

Photo by: Motorsport Images

P34, İsveç GP'yi kazansa da lastik gelişiminin geride kalması nedeniyle sorun gittikçe büyüdü ve Tyrrell sonunda bu projeden vazgeçmek zorunda kaldı.

P34, 1977 sezonunun ardından rafa kaldırıldı ve sonunda 6 tekerlekli F1 araçları da yasaklandı.

Tyrrell bu projesinde aracın ön tarafına bir aks eklerken, farklı takımlar benzer çözümü arka tarafta denediler.

Williams FW08 1982 comparison with FW08B six wheeler

Photo by: Giorgio Piola

Turbo motor bulamayan Williams, mücadele edebilmek için yeni bir yol bulmaya çalıştı. Ferrari ve March takımları da kendi 6 tekerlekli F1 araçları üzerinde çalışıyorlardı ancak bunlar içerisinde Williams aracı yarışabilecek seviyeye getirdi.

Ön tarafta 4 tekerlek yasaklanmıştı ancak arka taraf için böyle bir yasak getirilmemişti. Williams da sürüklenmeyi azaltacak bu tasarım üzerine yoğunlaştı.

Arka lastikler, o dönemde de önde kullanılanlardan daha büyüktü. Bunun üzerine Williams, 6 tekerlekli araç projesinde arka tarafta 4 adet ön tekerlek kullanmayı önerdi.

Bu sadece sürüklenmeyi azaltmayacaktı, aynı zamanda 4 çeker avantajı sağlayacak ve aracın dingil mesafesini uzatacaktı.

Arka tarafta daha dar lastikler kullanması sayesinde Williams, aracın altında daha geniş Venturi kanalları kullandı ve zemin etkisi ile daha fazla yere basma gücü üretmeyi başardı.

Williams, FW07'yi bu hale getirmek için çok çaba verdi ve testin ardından FW08'i bu şekilde hazırlayıp yarışmayı planladı. Ancak sporun yönetim kurulu arka tarafta da 4 tekerlek kullanılmasını yasakladı. Bu, aracı tasarlayan Patrick Head için sinir bozucuydu çünkü Maranello'da gerçekleştirilen takım patronları toplantısından sonra Frank Williams bu tasarımın hazırlanmasına izin vermişti.

Patrick Head'in 6 tekerlekli F1 aracı projesi, büyük bir adımdı. Aracın bu haliyle 4 tekerlekli halinden birkaç saniye daha hızlı olduğu ortaya çıktı. Ancak gelen yasak üzerine bu araç, rekabetçi bir tur dahi atamadan rafa kaldırıldı.

Alan Jones, 6-wheel Williams FW07D